#çöküş

Yeni çağ tarihinin tanıdığı en büyük imparatorluklardan biri, misli görülmemiş bir bozgundan sonra böylece çöküyordu.

Babil'in çöküşü, Nabukadnezar ile başlar. (...) Egemenliğinin son yıllarında, gücünün sarhoşluğu içinde büyük bir kişilik değişimine uğrayan Nabukadnezar, garip bir deliliğe kapıldı. Kendini hayvan gibi görüyor, dört ayak üzerinde yürüyor, hayvan sesleri çıkarıyor, yine bir hayvan gibi otluyordu.

Bilgeliği bulunmayan güç kendi ağırlığından çöker.

İnsanlık ölüyor ve bu can çekişmenin tanığı da, çağdaş zaman.

Bir uygarlık ne kadar hızlı ilerlerse, yerine bir başkasının yükselmesi için o kadar çabuk ölür.

Milyonlarca insan cahil kalıyor. Her yerde ahlâksızlık, hırsızlık, sefalet, sefahet, çatışmalar, toplumsal nefretler artıyor ve herkes kabalaşıyor.

Kuşkusuz her yaşam bir çöküş sürecidir.

İnsanlar ilk başta zorunluluklarını duyumsar, sonra faydalı olanı arar, ardından ise konforla meşgul olurlar. Buna kendilerini zevk ve eğlence ile oyalamaları eşlik eder. O zamandan sonra sefahatin içinde rezillikleri boy verir, ve nihayetinde çıldırarak kendi varlıklarını tüketirler.

İnsanlar önce zorunluluk hissederler, sonra fayda ararlar, sonra rahatlık ararlar, daha sonra zevkle eğlenirler, sonra lüks içinde dağılırlar ve sonunda delirirler ve özlerini boşa harcarlar.

Sallanan bir binanın yıkılması için zelzeleye lüzum yoktur.

Etrafımdaki her şey uzaklaşıyor benden, çöküyor.

Osmanlı tarihinin bir "taleb-i ulûm" devri vardır. Medreselerinde artık ders okunmaz. Sokaklar ikide bir sarıklı delikanlı kalabalığı ile dolup taşar. Her bahane ayaklanmak için bir fırsattır. Bizim de bildiğimiz son zamanlarında medreseler asker kaçağı sığınağı idi. Otuzla kırk arasında yıllanmış yobaz takımına sık sık rastlardık. Bunlar ayaklanmalarda elebaşları idiler.

Bütün kârlı gelir kaynaklarımız Düyûn-ı Umûmiye İdaresinin elinde idi. Dolmabahçe, Çırağan, Beylerbeyi ve bunlara benzer saraylara harcanan milyonlarca altın borcu ve yığılmış faizlerini, Rusya'ya yenilmek yüzünden vermeye mahkûm olduğumuz galiba doksan milyon altını ve faizlerini ödemek zorunda idik.

Bir Osmanlı prensini ilk defa 1910 sularında Fenerbahçe yolunda görmüştüm. Açık körüklü, tekerleği yaldızlı, mavi atlas döşemeli bir fayton içinde; kostümü hemen hemen sarı, kozmetikli bıyıklarının iki ucu dimdik, genççe bir kadın görünce yarı beline kadar dışarı doğru sarkan, arabacısının yanında harem ağası ve peşinde uzun fesli hafiyeleri ile salnamelerde sadece isimlerini okuduğumuz şehzadelerden biri idi. Osmanlı tarihinde kurucu ve savaşçı padişahların destana benzer hikâyelerini ezberliyorduk. Bir Osmanoğlu'nun bu ilk görünüşünü bir türlü hayalime yedirememiştim. Yaşım hayli küçük olmakla beraber, onda bir piyasa züppesinin gülünçlüğünü sezindim.

Bir padişah ki budalaca kuruntu yüzünden, yirminci yüzyılda, İstanbul'a elektrik sokmaz. Telefon getirtmez. Askere manevra fişeği ile de ateş talimi yaptırmaz. Donanmayı, eğer denize açılırsa toplarını Yıldız'a çevirip vurabilir diye ön köprü ile bağlı Haliç'te çürütür. Bir padişah ki okullarda edebiyat dersi okutmaz. Kuru övme dışında tarih dersi verdirmez. Aşk şiirini, romanını bile yasak eder. Kendi adıdır diye bir sabah uyanıp bütün kısa "a"lı Hamidleri uzun "a"lı Hâmid'e ve veliahtının adıdır diye bütün Reşad adlarını Neşet'e değiştirtir. Otuz üç yıl böyle bir padişahın hükmü altında çöküp giden bu memlekette 1965'te onu "Ulu Hakan" diye ananları deneme tavşanı gibi kullanılmak üzere akıl hastanesine yollamaz da ne yaparsınız?

Sanattan zevk almayan halk, barbar bir halktır; Bununla birlikte, halk ciddi ölçüde  yaşamdan kopar; Bu andan itibaren günleri sayılıdır.

Batı'yı seyreyleyin: bilgi, şerefsizlik ve uyuşuklukla dolup taşıyor. Haçlılar, şövalyeler, korsanlar meğer buna varmak içinmiş, bir görev yerine getirildiğinde kapılınan alıklığa... Roma, lejyonlarını geri çektiğinde, tarihten ve alacakaranlık derslerinden habersizdi. Bizim durumumuz hiç öyle değil. Tepemize ne karanlık bir Mesih inecek!

Batı mı? Yarını olmayan bir mümkün.

Batı boş yere geçmişe lâyık bir can çekişme biçimi arıyor.

İnsanlar ölmüş ya da ölmek üzere olan bir toplumda yaşadıklarını biliyorlar. Duyguyu reddediyorlar, çünkü her duygunun ucunda eşya, para ve güç var.

Güçlülerin kırılışı, kendilerini en güçlü gördükleri noktada başlar.

Yoğunluğu yüksek bir toplumun bu yoğunluktan ötürü, besin maddeleri tükenmezden önce salgıladıkları toksinlerle birbirlerini uzaktan yok etmeyi başaran un parazitleri gibi, kendi kendini zehirlemeyeceği de kesin değildir.

Ahlak ve erdem çöktüğünde devleti yönetemezsiniz.

Voltaire'in kahkahası baykuşun ulumasından farksız, yakın harabelerin rüyasıyla sermest bir baykuşun... Bu çökmeye hazır medeniyet üç sütün üzerinde duruyor; süngü, açlık, fuhuş. Fransa yorgundur, zaferden yorgun, sefahetten yorgun.