Sonra bilimsel bir hızar makinesının başına geçtim, hızar fabrikası da denebilir, öyle düşünüyordum, tutarsız, kaba olanları, kesip atıyordum. Önce durdurmak üzere hücuma geçtiler ve sonra sustular; ancak, hızarların kütükleri keserken iç yakan bir sesi vardır, hep duydum.

İnsanların çevrelerine ve kendilerine ilişkin olarak oluşturdukları düşüncelerin bir bölümü inanç; bir bölümü de bilgi biçimindedir. İnanç, bir sanı ya da bir kanıya dayanarak oluşturulup benimsenen görüşlere denir. İnanç bilginin sınırları dışında kalır, bilginin bittiği yerde başlar. Bilgi ise bilimsel yöntemlerle doğrulanma olanağına kavuşan düşünce ve görüşlere denir.

Ölüm ve vergiler dışında hiçbir şey kesin değildir.

Ölüm ve vergiler dışında hiçbir şey kesin değildir.

Dindar bir insanın bu Tanrı’ya dua etmesi boşuna demektir. Dua işe yarasaydı etkileri nesnel olarak gözlemlenirdi. Gözlemlenmiyor ama.

Biz tüm toplumsal sorunlara bilimsel metotlarla yaklaşmayı öneriyoruz.

Kesinliğe karşı şüphe psikoza karşı nevroz gibidir. Nevrozlunun şahıslara ilişkin şüphe ve korkuları vardır, psikozlunun ise şahıslara ilişkin kanaatleri vardır. Kısaca nevrozlunun sorunları, psikozlununsa çözümleri vardır.

Bilim insanı, inançla değil, doğrulayarak gerekçelendirmeye inanmayı öğrendi.

Bilimsel tahayyül kendini daima olasılık sınırları içinde sınırlar.

Bilim, bir inancı benimsediğinde intihar eder.

Türkler ne Müslümanlığı, ne milliyetçiliği, ne liberalizmi, ne de sosyalizmi icat ettiler. Bunların hepsi de dışarıdan geldi. Sadece Türkiye’yi incelemek bize Türkiye gerçeğini öğretmez, daha da kötüsü Türkiye dışına kuşkuyla, kaygıyla bakmamıza yol açar. Yapılacak şey Batı’dan ‘felsefe’ ithal etmek değildir, hayali bir ‘Doğu-Batı sentezi’ peşinde koşmak hiç değildir. Yapılacak şey, günümüzde ‘Batı’ adı altında toplanan çelişkiler yumağına bilimsel ve eleştirel yöntemle yaklaşmak, Türkiye’yi bu büyük resim içinde kavramak ve uygarlık kavgamızı da halk güçleriyle, fakat küresel dayanışma olanaklarını da ihmal etmeden yürütmektedir. Ben, bilimsel çalışmaları da bu kavganın bir parçası, hem de önemli bir parçası olarak görüyorum ve tarih, toplum bilimleri ve felsefe alanındaki çalışmalarımda, kendi olanaklarım dâhilinde, bu kavgaya katkıda bulunmaya çalıştım.

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihini yazarken Osmanlı kaynaklarına başvurmamızdan ötürü özür dileyecek değiliz.

Kendi tecrübenin avantajı büsbütün kesinliğe sahip olmandır.

Kesin olan bir şey varsa, o da hiçbir şeyin kesin olmadığıdır; bu yüzden, hiçbir şeyin kesin olmadığı da kesin değildir.

Din, hiçbir insanın emin olmasının mümkün olmadığı şeyler hakkında eminmiş gibi davranmanın saygıdeğer bir davranış kabul edildiği tek tartışma alanıdır.

İnsan zihni, ruhsal deneyimlere meyilli olmakla beraber, bu meylimizi doyurmak için yeterli kanıt bulunmayan şeylere inanmak zorunda değiliz.

Şüpheye yer bırakmayan yegane şeyden şüphe ediyoruz.

Mutlak kesinlikteki bir bilgiye ulaşabilmemiz için tecrübelere değil de, düşünmeye dayanan sentetik yargılara inanmalıyız.

Kısacası bilimsel araştırmalarda başarılı olabilmek için, sorunları doğru olarak görmek gerekir.

Bilim, doğrudan deney üzerine kurulmuş ifadelerden oluşan bir sistemdir ve deneysel doğrulama yolu ile denetlenir. Bilimde doğrulama, tekli ifadeler değil bu tür ifadelerin bütün bir sistemi ya da bir alt sistemidir.