Köy Enstitülerinin kapanmasından duyduğum acıyı tarif edemem. Bir babanın evladını kaybetmesinden duyduğu acı gibi duyarım, ama herkes zanneder ki Hasan Ali Yücel’i Tonguç’u isteyerek değiştirdim; Köy Enstitülerinin kapanmasına neden oldum diye benim hakkımda kamuoyunda yanlış bir hüküm vardır; aslında o zaman bir sürü olaylar oldu. Kurultaylarda Enstitüler aleyhine bir cereyan başladı. Ben bunların doğru olmadığını yerine giderek tespit ettim, ama bu o kadar yoğunlaştı ki grubu etkiledi. Grubun büyük çoğunluğu Köy Enstitülerinin aleyhine döndü. Bakanlar içinde Köy Enstitülerine karşı vaziyet alanlar çoğaldı. En çok da bu konuda Köy Enstitülerinden şikayet edilenlerin başında Milli Eğitim Bakanı Yücel’le, Genel Müdür Tonguç hedef alınıyordu. O sırada ordudan, rahmetli Mareşal Fevzi Çakmak’tan (1876 – 1950), o Genelkurmay Başkanlığından ayrılmadan önce, yoğun şikayetler başladı. Mareşal, “ Bu komünist yuvalarını ne zaman kapatacaksın
? ” diye soruyordu. Mareşal bunu adeta bir mesele haline getirmişti. Köy Enstitüleri etrafında bu çok yoğunlaştı.

Katma değerli üretim, katma değerli insan, katma değerli eğitim, eşittir: evrensel güç!

Halkevleri ile Köy Enstitülerinin kapatılması, Türkiye aydınlanmasını durdurup geriye çeviren, karanlığa dönmemize neden olan büyük yanlıştır.

Türkler, devletin cebinden geçinen, çocukların eğitimi ile ilgilenmeyen ve sürekli başörtülü kız çocukları üreten bir topluluk.

Eğer bir evde uzun etek iki sene sonra kısa etek, dört sene sonra bluz, altı sene sonra şilte, sekiz sene sonra yorgan yüzü olmamışsa, o evin çocuklarında hayata karşı tutumluluk, doğaya ve insana karşı derin bir sorumluluk gelişmesi zordur.

Ana-Babaların zekâ ve bilgi düzeyi ne kadar düşük, kültür ufku ne kadar dar, duyarlılıkları ne derece yüzeyselse, çocuklarına hükmetme, yani onları kendilerine benzetme arzuları da o derece güçlü olur. Birçok şey gibi özgürlük de aileden başlar.

Biz bir aileyiz. Irkçılığı yadırgamakla birlikte, Allah kendi kavmini sevmeyi yasaklamamış. İçimizden bizim değerlerimizi yaşatacak bir lider mutlaka çıkacak. Birleşelim! Biz kardeşiz, Allah böyle diyor, kim ne derse desin.

Bir çocuk hatalı davranıyorsa önce ailesine bakmak gerekir.

Çocukları iyi yapmanın en iyi yolu onları sevindirmektir.

Bir çocuğun eğitimi, o doğmadan en az yüz yıl önce başlamalıdır.

Bana iyi analar veriniz, size iyi vatandaşlar vereyim.

Terbiye ana kucağından başlar; her söylenilen kelime, çocuğun şahsiyetine konan bir tuğladır.

Eğer ben okumuşsam ağabeylerimin babama çatmasından dolayı okumuşumdur. Rahmetli ağabeylerim ikide birde babama, "Bize yalnız ilkokulu okuttun, başka okutmadın, hiç olmazsa en küçüğümüz Kenan'ı okutalım." dediler de öyle okudum. İşte onun için sizlere sesleniyorum: Ailelerinizi bu konuda uyarınız, bilginizi etrafa yayınız. Kıskanç olmayınız. Kıskançlık iyi bir şey değildir. Daima geniş yürekli olunuz, elinizdeki imkânları vermeye çalışınız.

Çocukların nasihattan çok iyi örneğe ihtiyaçları vardır.

En iyi ve akıllı anne-baba kendi çocuğu için neyi isterse, toplum da bütün çocuklar için onu istemelidir.

Eğitime çocuktan değil anneden başlamak gerekiyordu.

Anne babalar sadece çocuklarını eğitmekle kalmaz, en azından kendilerinin de eğitilmesi aynı derecede önemlidir.

Köy Enstitüsü öğretmeni yerinde Menderes medreselisi ile karşılaşınca ne hüküm verir bizim hakkımızda?

Ben ailenin toplumun yeniden üretiminde yani insan bireyleri yetiştirmede bulunan en iyi çözüm olduğu için var olduğuna inanıyorum. Birçok kişinin düşündüğü gibi, ailenin mülkiyetçi/kapitalist bir komplo olduğunu düşünmüyorum.

Yaşamayı babama borçluyum. İyi yaşamayı ise öğretmenime.