#hoşgörü

Anadolu halkı ırkçı olmadığı gibi koyu müslüman da değildir. Bu softalıklara ne tarihi elverişlidir, ne coğrafyası.

İddialarda bulunma konusunda temkinli davranmalı ve bunları incelemede kritik öneme sahip olmalı, ancak dilbilimsel biçimlere izin vermede hoşgörülü davranalım.

Her din öteki dinler kadar doğrudur.

Ayrımcılık liberal değildir. Ayrımcılığa karşı çıkmak hoşgörüsüzlük değildir.

Benim ya da diğer ateistlerin din karşısında ara sıra takındığımız bu düşmanca tavır sadece kelimelerle sınırlıdır. Ben ilahiyat kaynaklı bir tartışma yüzünden hiçbir yere bomba atmayacağım, kimsenin kafasını kesmeyeceğim, kimseye taş fırlatmayacağım, kimseyi çarmıha gerip yakmayacağım, kimseye işkence etmeyeceğim veya gökdelenlere uçakla çarpmayacağım.

Elinizi uzatıp, haklılığı başkalarına bıraktığınız zaman onlar da size karşı daha çok sevecen olurlar.

Gerçekten de "felaket" olabilirsiniz, ama bunu dert etmeyin. Hepimiz öyleyiz.

Dininden sana, bana ne ki Doktor Bey... O, Allah ile kendi arasında bir iş... Benim atı da dereye sokup abdest aldırayım, beline köteği vurup secdeye yatırayım, yemini, suyunu kesip mükemmel oruç tutturayım... İnsan olmadıktan sonra ibadet etmiş neye yarar ki?... Beş altı yıl evvel burada İlyas Efendi diye bir doktor vardı... Toprağı bol olsun, gâvur muydu, çıfıt mıydı ben de bilemem amma, nice müslümanlardan iyi idi. Başı darda kalana medet ederdi... Hâşâ sümme hâşâ, ben Cenab-ı Hakkın yerinde olsam bu İlyas Efendinin kabrine her gece nur indirirdim.

İnsanları kusurları, zaafları, hattâ bütün kötülükleri ile kabul et. İstidadı varsa ıslahına çalış, yoksa haline bırak, kaderini takip etsin.

Biz Yezidi de olsa teröre bulaşmadığı sürece, insana insan olduğu için yine değer veririz.

Bizim için dini, mezhebi, dili, rengi, etnik kökeni ne olursa olsun; insan önce insandır.

Kürt olan vatandaşımıza, "Kürt değilsin, Türk'sün" dayatmasını yapmamız yanlış. Aynı şey Laz, Gürcü, Çerkes, Abaza, Boşnak, Arnavut için de geçerli.

İşte fetih (İstanbul'un Fethi), bizim insanlığa sunduğumuz bir hoşgörü örneği ve bugünkü tarifiyle temel insan hak ve özgürlüklerine dair mükemmel bir uygulamadır.

Bizim kendimize has inançlarımız niye başkalarınınkinden daha temiz olsun?

Eğer iki insan birbirlerinin ufak kusurlarını affedemezse, uzun zaman dost olamazlar.

Hoşgörü aydınlanmanın değil can sıkıntısının sonucudur.

Başkalarını hep bağışla; kendini hiç bağışlama.

Yani bir insan çirkin, kısa boylu ya da zayıf diye öfkemize maruz kalmaz. Çünkü bu türden özelliklerin doğuştan geldikleri ve tesadüfi olarak bizde olduğunu biliriz.

Eğer bir insanın doğuştan bazı eksikleri varsa, o insana öfkelenmeyiz.

Centilmen, hoşgörülü, bilge ve sorumlu olabilmek bir miktar çetinlik gerektirir.

Bir Hristiyan, bir deist, bir Türk ve bir Yahudi, eşit haklara sahiptirler: Hepsi insan ve kardeştirler.

Bir devlet, yaşayan ve kendine karşı çıkanı ne kadar koruyabilirse o kadar güçlüdür.

Sertliğin aşırısı kin doğurur. Hoşgörünün fazlası da otoriteyi zayıflatır. Başarı, bu ikisi arasında dengeyi sağlayabilmekle mümkündür.

Bu beni kritik eden kişiler benim düşmanım olmayacaklardır; benim de eleştirdiğim kişilerin düşmanı olmayacağım gibi. Aydınlanmış ustaların işi anlamak zorunda olmalarıdır.