Enver Paşa

Bu sabah Rıza Nur Bey dörtte geldi. ...Bana aleyhimde kat'iyyen söylemediğini maamafih Ruslar sordukları zaman 'Resmen Anadolu namına bir memuriyetleri yoktur dediğimi itiraf ederim.' dedi sonra Anadolu vaziyetine geçti ve eğer iş böyle devam ederse Anadolu'nun mahvolacağını söyledi.

O zaman Ermenileri ve Yunanlıları sakinleştirmek için Platonik yöntemleri kullanabiliriz, ancak savaş zamanında araştırıp pazarlık yapamayız. Derhal ve kararlılıkla hareket etmeliyiz. Ben de Ermenilerin Ruslara bağımlı olarak hata yaptığını düşünüyorum. Ruslar onları canlı görmektense öldürülmüş görmeyi gerçekten tercih ediyor. Bizim için olduğu kadar Ruslar için de büyük bir tehlike. Türkiye'de bağımsız bir hükümet kurarlarsa Rusya'daki Ermeniler orada bağımsız bir hükümet kurmaya çalışırlar.

Kendi halkımızı doyuramadığımız halde Ermenilere nasıl ekmek sağlayabiliriz? Acı çektiklerini ve büyük olasılıkla önümüzdeki kış hiç ekmek alamayacaklarını biliyorum. Ama burada, İstanbul'da un ve giysi bulmada büyük zorluk yaşıyoruz.

Çok yanılıyorsun. Bu ülke kesinlikle kontrolümüz altında. Suçu astlarımıza kaydırma arzum yok ve meydana gelen her şeyin sorumluluğunu kendim üstlenmeye tamamen istekliyim.

[Alaycı bir şekilde gülerek] Ruslar çekilirse, biter.

Çalışmayanları zenginleştirmek isteyen herkes yok edilmelidir.

Gerçek Türk birleşmesi en büyük dileğim ve bunun için bana çalışma özgürlüğü tanıyan her türlü uluslararası siyasi düzenlemeye abone olacağım. Türkiye'de çok sayıda Hıristiyan ve Müslümanlar var. İkincisi, dışarıdan değil, içten yeniden yaratırdım. Batı'da savaş gemilerini ve şarapnellerini kurtarmak için ihtiyacımız olan çok az şey var ve eğer bizi rahat bırakırsa bunlara bile ihtiyacımız olmayacak.

Türkiye söz konusu olduğunda tüm güçlerin planları her zaman tamamen bencilce olmuştur. Yıllardır Rusya, Karadeniz boyunca ve Kafkasya'nın güneyinde kalan Türkiye'nin geri kalanı hakkında hiçbir şey söylememek için İstanbul'a göz dikti ve İngiltere, Rusya'nın bu emelleri gerçekleştirmesini engelleyecek kadar bizi yeterince güçlü tutmaya çabaladı. Sonunda Kayzer, Baltık'tan Basra Körfezi'ne kadar Alman kontrolündeki devletler zinciri planıyla geldi. Rusya bizi haritadan silecek, İngiltere bizi zayıf tutacak ve Almanya bizi güçlü kılacaktı. Onların yüzlerindeki tüm bencil motifler şüphesiz, ama - biz Türkler için, özellikle biz Jön Türkler için hangi alternatifin en az tiksindirici olduğunu merak ediyor musunuz? seleflerimizi çaresiz tutan İngiliz ve Rus diplomasisi ve entrikasının ağına düşmekten kaçınmak için elimizden geleni yapan kim? Almanya'nın Bağdat demiryolu imtiyazını neden aldığına, Hicaz hattının neden Almanlar tarafından yapıldığına ve Almanların askeri teşkilatımızı neden yeniden kurduğuna dair sorunuza cevap vermek için daha fazla şey söylememe gerek yok sanırım.

O haysiyetsizi tahttan indirdiğimize o kadar mutluyum ki!..

Tarih şahittir ki, Türk askerinden şanlı, Türk askerinden fedakar hiçbir asker yoktur.

Ben, benden başka bir şey değilim, olamam, binaenaleyh Napolyon'un taklidi olarak ikinci olmak aklımdan hiç geçmemiştir.

Bu hain herif (II. Abdülhamid), istese, bir anda her şeyi yapar; memleketi bahtiyar eder; etrafındaki alçakları dağıtır; hem memleket, millet bahtiyar olur, hem kendisi diyordum. Fakat bu adamın senelerden beri kan içmeye alışmış olduğunu ve insanın itiyadından vazgeçemeyeceğini düşündükçe, şahsına karşı fevkalade bir adavet (hissediyor) ve herhalde bunun vücudunun ortadan kalkmasının en selim bir çare olacağını düşünüyordum.