Seni kuru softaların softası seni! Seni cehenneme kömür olası seni! Sen mi Hak'tan rahmet dileyeceksin bana? Hakka akıl öğretmek senin haddine mi!

Sünniler, Hristiyan mezhepleri, Yahudiler, Brahmanlar, Budistler, ateşperestler, putperestler. Bu dinlerin taraftarları kendi görüşlerini doğrulamak için kanıt üstüne kanıt sunup, diğer fikirlerin yanlışlığını ispatlama çabası içindeydi.

Büyük tektanrıcı dinlerin kesinliği ve dışlayıcılığı farklılıklara hoşgörü göstermeyi zorlaştırıyor ve çatışmaların temelinde bu farklılıklar yatıyor.

Hristiyanlıkta cehennemin simgesi ateştir. Çok tanrılı dinlerde de yine ateştir. İslamda da ateştir. Hintliler için de cehennem ateşdir. Dinler açısından bakıldığında sanki tanrı, sadece insan pişiren bir ızgara kebapçısıdır.

Dünya genelinde şahit olduğumuz çatışma, dinler ya da uygarlıklar arasındaki bir çatışma değildir. Bu çatışma, birbirine ters iki şeyin, iki çağın çatışmasıdır; Orta Çağ zihniyeti ile 21. yüzyıl zihniyeti arasındaki çatışmadır. Bu çatışma, uygarlık ve geri kalmışlık arasındaki çatışmadır; uygar olanla ilkel olanın, barbarlıkla akılcılığın çatışmasıdır.

Cehennem, insanın kendi ciğeri

Cehennemi hayal edin: acı çığlıklar, kan nehirleri, iç organlar ve kan, parçalanmış vücut kısımları ve hala canlıyken hisleri taşlaşmış sadistler tarafından kesilip parçalanan canlılar. Mezbahaların dünyasına hoş geldiniz; ama uyaralım: her şey hayal ettiğinizden çok daha kötü.

Belli başlı dinsel öğretilerin tarihsel değeri konusundaki bilgimiz, onlara karşı saygımızı artırır, ancak, uygarlık düzeninin nedeni olarak gösterilmesinden vazgeçilmesi konusundaki önerimizi geçersiz kılmaz. Baskının yarattığı etkilerin, aklın rasyonel işleyişinin sonuçlarıyla yer değiştirmesinin artık zamanının geldiğini iddia edebiliriz.

Din, felsefeye karşı daima dişlerini göstermiştir.

Felsefe ve din aynı akılda tehlikesizce evrimleşebilir mi?

Orta Çağ boyunca din genellikle sanatı kullanabiliyordu. Ancak bugün sanat, dini kullanabilen tek şeyle ilgilidir ve din adamları bizi asla affetmeyecektir.

Psikolojik açıdan, tehdit olarak görülen "tanrısız" güçlere karşı mücadelede din en çok güven verici ve en çok destekleyici meşru dayanaktır.

Ateist ya da Tanrı karşıtı biri değilim ama benim inancım, ibadet etmek için bir yere gitmenize gerek olmadığı, bunu yapmak için bir eve gitmenize gerek olmadığı ve Tanrı'nın sizin ve bende bulunduğudur. Şeytan da öyle, cennet ve cehennem de bu dünyada yaşadığımız yer. Herkesin dua ettiği Tanrı bu kadar harika bir Tanrı olsaydı, insanların bu kadar korkunç acı çekmesine neden olmazdı.

Tanrı bana özgür irade vermiş. O zaman bunu kullandığım için beni neden cehenneme yolluyor?

Herkesin cehennemi farklıdır. Sadece alev ve acıdan oluşmaz. Asıl cehennem, yolunda gitmeyen hayatındır…

Felsefe de uygarlık da din sayesinde değil, dine rağmen bir gelişme sağlamıştır.

Bu şehirde inançlar, çatışıp karışarak birbirlerini yok eder. Burada, müminlerin inancının kökeni, yok etmeye çalıştıkları kafirin Tanrısındadır.

Bazıları sana özgür irade verdiğimi söylüyor. Ama aynı insanlar bana itaat etmezsen seni cehenneme göndereceğimi de söylüyor. Bu ne biçim özgür irade? Özsel olarak doğru olanı yapman için ille de korku mu gerekiyor? İyi olmak için tehdit edilmen mi gerekiyor?

Cehennem bir yer olarak yoktur. Hani şu sonsuz ateşte yandığınız, sonsuza dek acı çektiğiniz yer. Böyle bir cehennem yaratmak için benim ne gibi bir amacım olabilir? Sizin cenneti hak etmediğiniz gibi hiç de Tansal olmayan bir düşüncem olsa bile neden sizin başarısızlıklarınızı cezalandırmaya, sizden bir tür intikam almaya gereksinim duyayım? ... Sizin cehennem kavramınız en aşırı gaddarlığın da ötesinde bir boyut.

Diller, dinler ve uygarlıklar dünyanın en şefkatli, hoşgörülü, ötekini kucaklamaya hazır varlıklarıdır. Onları kin ve nefretin aracı haline getiren biziz, bizim çılgın hayallerimiz, ütopyalarımız, ideolojilerimiz ve siyasetlerimizdır.