#tarih

Aslında tarih yoktur, biyografi vardır.

Tembeller tarih yapamaz: Tarihe boyun eğerler!

Nullumst iam dictum quod non dictum sit prius.

Milyonların öldüğünü söylemek abartılı olur.

Binlerce ölü ortaya çıkartan bir savaş çarpışmasına karşılık olarak, bir laf ya da ufak bir hareket çoğu zaman kişinin karakteri hakkında daha derin anlayışlar ortaya çıkartır.

Ben tarih yazmıyorum, yaşamlar hakkında yazıyorum.

Bu isimler ki mezbur cezayir'de ve kenarlarında kim vardır, kolonbo komuştur ki anınla malûm oluna.... bu kenarlar ve cezirelerde kim vardır, kolonbonun hartisinden yazılmıştır.

Tarih bir meslektir, bir hobi, gevezelik, anekdot ya da asparagas değildir.

Alçakgönüllülükle bağırmayacaksan, gülerek, sevgiyle bağırmayacaksan hiç bağırma özgürlük diye. Bildiğimiz dünya tükendiğinde, çiftçiler, zanaatkârlar öldüğünde, üretim ve tüketim artık durdurulamaz bir hal aldığında tarihimiz sona erecektir. Gökyüzünün yolları barışın, kardeşliğin yolları olmalı. Devrimde bir tek savaşa yer var. O da dünyanın o eski kanlı yollarını tarihe gömmek için ruhumuzda vereceğimiz savaş.

Eğer rastgele seçilmiş Afrika kökenli Amerikalilara niçin hristiyan olduklarını sorarsak çoğunluğu sadece ataları hristiyanlar tarafindan kölelestirildiği için hristiyan olduğunu ifade edecektir.

Ondokuzuncu yüzyıla kadar, hiç sona ermeyen zorlu görev, insan soyunun ve çevresinin doğal etkenlere karşı korunmasıydı. Ama bu yüzyılda yeni bir ihtiyaç doğmuştur: Doğayı insana karşı korumak.

Bugün, Filistin terörizmine karşı çıkan İsrail, kendi devletinin kurulmasını da bombalar ve suikastler yoluyla uyguladıkları terör eylemlerine borçlu olduğunu unutmuşa benziyor.

Bir Prusyalı general olarak size şeref sözü veririm ki bu bohem onbaşıyı [Hitler] asla Alman Şansölyesi yapmayacağım. (Orijinali: Ich gebe Ihnen mein Ehrenwort als preußischer General, daß ich diesen böhmischen Gefreiten niemals zum deutschen Reichskanzler mache.)

Biz uygarlıklar şimdi ölümlü olduğumuzu biliyoruz.

Ancak iklim değişikliğinin ısınma veya soğutma yönünde olup olmadığını bilmiyorduk. Sadece bunun hakkında yeterince bilgimiz yoktu.

Esasen tarım, insanlık tarihinde kölece çalışmanın ilk tezahürüdür. Kitab-ı mukaddes geleneğine göre ilk katil Kabil, bir çiftçidir.

Bu çılgınlık, iki yüzyıldan beri, acılı insanlığı inim inim inleten bireysel ve toplumsal yoksunluklara yol açmaktadır.

Galileo bir doğal yorumun yerine çok farklı ve o zamana kadar (1630) en azından kısmen doğal olmayan bir yorum koyuyor. Nasıl hareket ediyor? Nasıl Dünya’nın hareket ettiği gibi saçma ve karşı-tümevarımcı iddialar ortaya atabiliyor ve yine de onları dinlemeye hazır ve dikkatli bir dinleyici topluluğu bulabiliyor? Argümanların yetmeyeceği -akılcılık için ilginç ve çok önemli bir kısıtlama- ve aslında Galileo’nun ifadelerinin de sadece görünüşte argümanlar olduğu seziliyor. Çünkü Galileo propaganda kullanıyor. Söylemek zorunda olduğu entelektüel nedenler yanında psikolojik hilelerden de yararlanıyor.

İnanın tarih kitaplarını içiyorum ve bazı konularda uzmanlaşmış durumdayım. Mesela Eski Mısır ve Tudor İngiltere’si konularını çok fazla okuyorum. Yaptığım yolculuklarda da yerinde değerlendiriyorum. Mesela bu yüzden İngiltere ziyaretim bir Tudor ziyaretine döndü. Geçmişte yaşananlar ilgimi çekiyor. Bir yere ziyarete gittiğimde oradaki asırlık taşlara dokunuyor, bu taşlara kimler dokundu, bu yollardan kimler geçti diye düşünüyorum.

Hangi savaş meydanı, hangi yenilgi, hangi zafer? Hangi kent, hangi ülke, hangi çağ? Bu kaçıncı ölümün senin?

Tarih yıkılıyordu, inançlar yıkılıyordu. “Biz yıkılıyorduk ve kurtulduğumuzu sanıyorduk.

İnsanın doğası değişmediği sürece olaylar ve şartlar değişmez.

Dünya üzerinde rüşvet vermeden devlet kurmuş tek millet biziz.

Büyük put, küçük putları kırdı. Putları kıran adsız çekiç de kaçtı, kırklara karıştı. Büyük put ayağa kalktı, kendi parçalarıyla barıştı. Yağmurdan sonra, ayışığında, gidin toprağa bakın. Toprakta her açlığın ayak izi var; kitaplardan dökülen kelamların izi de var. Kaçan kaçana. Şifalı otlar, elvan şekerler satan aktarcı Garo Papazyan kaçtı. Devri vesveseden beri İkdam gazetesini okuyan Pelemetci Vahan kaçtı. Ayrıştırdı, birleştirdi, en derin yerine yerleşti, ordan baktı, kararını kabiliyetini kaybetti, sonunda Semerci Sarkis de kaçtı. Ben cesur çıktım, kaçmadım, aklım kaçtı. Hayat kaçmadı, cesur çıktı, ama manası kaçtı.