#irfan

Ümit sabahı Mustafa'nın güzel yüzüdür. Gayıp sırları O'nun ârif olan gönlünden doğar.

Müslüman Türk, irfan sahibi idi. İrfan da ne ki, dersek, bir milletin, iman ve tarih yayığında asırlar boyu döve işleye meydana getirdiği deruni zarafet, incelik ve medeniyetin parlak terkibidir. İşte bu terkip, insanoğlunun elinden, dilinden, söz ve davranış olarak taşan bir müstesna verim, iç bünyenin sermaye ve zenginliği denebilir. Böylece de toplumun fertleri, sözleri ve hareketleriyle içinde yaşadıkları cemiyeti buyrukları ile inceltip aydınlatmışlardır. Toprak rejiminin sağlıklı zamanındaki tımar ve zanaatların kolu kanadı altında boy ata ata, örfte adette, san'atta, zarafette, iman, basiret ve hikmette asırlarca mesafe almış Türk cemiyeti nihayet irfan durağına vararak, adeta cismi ruh olmuş, ruhu da cismine bir ilahi kaftan giydirmişti.

Gereken kadar konuş. Başkaları seni susturmadan susmasını bil.

Ne irfandır veren ahlaka yükseklik ne vicdandır. Fazilet hissi insanlarda Allah korkusundandır. Yüreklerden çekilmiş farz edilsin havfı Yezdanın Ne irfanın kalır tesiri katiyyen, ne vicdanın.

Bizler bilginin sürekli arttığı ama irfanın sürekli azaldığı bir dünyada yaşıyoruz.

Halk alaylara, iğrenç tuhaflıklara, birkaç kaba taklitle başlayan eserlere bayılıyordu. İrfan, "Evrim Kanunu"na ait o nefis, besleyici makalesine karşılık hokkabaz Çiçekçioğlu'yla yardağı Salamon'un pis konuşmalarını andırır bir bayağılık yazıp göndereydi, kim bilir bunu okumak için nasıl kırılacaklardı.

Yirmi birinci asrın ilim ve irfanına uyum sağlayıp sağlayamadığını, gene yaşadığın asrı mihenk kabul ederek bu pencereden öz yaşantına baktığında, bu gerçeğe uyum sağladığını veya sağlayamadığını görebiliyor musun? Veya yaşadığın zamanın garibi olduğunu görebiliyor musun?

İnsanı tanımadan Allah tanınmaz. İrfan mektebi yüce insanların, hakikatleri tahsil üniversitesidir. Kalp ne zaman sevgi ile donanırsa, o zaman ismi gönül olur. Sevgi olmazsa, gönül ne işe yarar? Gönül olmazsa, sevgi nereye konur? Gönül sevginin durağıdır.

Talibin ilim elde etmek için zeka'ya, irfan sahibi olmak için edeb'e ihtiyacı vardır. Çünkü zeka cehalet'e, edeb gaflet'e mani olur.

Aklı elde edememiş, aklın sınırlarını teftişe çıkmamış kimsenin, aklı terk edip kalbin peşine düşmesi, sanıldığı kadar kolay değildir, kolay ne kelime, mümkün bile değildir.

Tanzimat sonrası Osmanlı irfanının dikkate layık bir tezadı: Avrupa'nın kültür emperyalizmine cihat açan Osmanlı Sadrazamı yazılarını Fransızca kaleme alırmış.

İrfan, kemale açılan kapı, amelle taçlanan ilim.

İrfan, düşüncenin bütün kutuplarını kucaklayan bir kelime.

Hint'i tanımak zorundayız. İnsanlığın irfan ve idrakine istikamet veren iki yaratıcı millet var: Hint ve Yunan... Biz bu iki ülkenin merkezindeyiz. Akdeniz Doğu ile Batı'nın zifaf yatağı...

Nefsini bilen Rabbini bilir.