#hoşgörü

Suskunluğu gevezeden, hoşgörüyü hoşgörüsüzden ve kibarlığı kaba olandan öğrendim. Ne garip ki, tüm bu öğretmenlerime karşı oldukça nankörüm.

İncinsen de incitme

Hiçbir milleti ve insanı ayıplamayınız.

Dili, dini, rengi ne olursa olsun, iyiler iyidir.

Başkalarını sık sık affedin fakat kendinizi ve nefsinizi asla.

Sevilenin kusurlarını hoş görmeyen, sevmiyor demektir.

Hoşgörü, inançsız insanın erdemidir.

Hoşgörü olmazsa dünyamız cehenneme döner.

Hoşgörünüzü tutumlu kullanın. Çünkü ona muhtaç olanların sayısı çok fazladır.

Gerçeği sev. Ancak hatayı affet.

Hoşgörü nedir? Hoşgörü insanlığın bir parçasıdır. Hepimizin hataları ve eksikleri var; karşılıklı olarak birbirimizin hata ve eksiklerini bağışlayalım, çünkü, hoşgörü doğanın ilk yasasıdır.

Öldüğümde tanrıyla karşılaşırsam "evet şimdi inandım sana" derim ve O da "hoş geldin" der. Çünkü evreni yaratacak kadar yüceyse sanırım bana da hoşgörü gösterirdi.

Küçük insanlar küçük şeylere çok kırılırlar, büyük insanlar bunların hepsini görür, fakat kırılmazlar.

Aynılık nefretin anası, çeşitlilik ise tedavisidir.

Peygamber Efendimiz’in (aleyhissalâtü vesselâm) hiçbir beyanında en büyük hasımları olan Ebû Cehil’den, Utbe’den vs. şikayet ettiğini göremezsiniz. Biz de Efendimiz’in ahlâkıyla ahlaklanmalı; bize saldıranlarla uğraşma yerine yapmamız gerekli olan işlerle meşgul olmalıyız. Zaten Kur’an da, ‘Aleyküm enfüseküm-Siz kendinize bakın’ demiyor mu!?

Ben 1932'de Antep'te bir ramazan günü Türk hanımları ile öğle yemeği yemiştim. Yan bakan olmamıştı. Bu ramazan ilacımı alabilmek için Bursa yolundaki bir kasabada bir bardak su bulamadım. Turistler, Müslüman bile değilken, hepsi aç kalmışlardı. Anayasanın 19. maddesi her gün ayaklar altındadır.

1960’lı yıllarda, Macaristan ve Çekoslavakya’daki ayaklanmaların Sovyetler Birliği tarafından bastırılması sırasında, genç bir sosyalist olarak rahmetli Mehmet Ali Aybar’ın “güler yüzlü sosyalizm” tezini yürekten desteklemiştim. Bazı arkadaşlarım ise bunu “revizyonizm” olarak yerden yere vuruyorlardı. Şimdi de 60 yaşını geçmiş, fanatizmden yorulmuş bir Müslüman olarak “güler yüzlü İslam”ı arıyorum.

Bir insanın dinini öğrenmek için nasıl şehadet getirdiğini değil, hoşgörüsüzlüğünün ölçüsünü anlamamız gerekir.

Eğitim, bir barış ve huzur köprüsüdür. Köprüler; daima insanları insanlara, ülkeleri ülkelere yaklaştıran; uzakları yakın eden yapılar olmuştur. Duvarlar ise insanları ayırmış, bölmüş ve onları birbirine düşman değilse bile yabancı kılmıştır. Şimdi daha çok köprü yapmalı ve duvar örmeyi artık unutmalıyız. Günümüzde, teknoloji sayesinde, ayrımları ve ayrılıkları ortadan kaldırmayı sağlayan nice köprüye sahibiz. İnsanı insana, düşünceyi düşünceye, inancı inanca ve insanlığı barışa ulaştıracak çok zengin argümanlara sahibiz. Yani kullanabileceğimiz pek çok köprümüz var. Fakat, bu köprülerin, geçmişe göre, bizi birbirimize daha fazla yaklaştırdığını söyleyebilir miyiz? Birbirimize daha çok hoşgörü ile baktığımızı, birbirimize karşı daha toleranslı olduğumuzu söyleyebilir miyiz? İste bunun üzerine düşünmeliyiz

Keşke dememek için çok gayret ediyorum. Ama bu mümkün değil. Ancak, insan gençlikte yaptığı hatalarla büyüyecek, deneyimler kazanacak ve böylece olgunlaşacak. Şu andaki halimi çok seviyorum. Deneyimlerimle geldiğim bu noktayı, düşüncelerimi, görüşlerimi hoşgörülü olabilmemi… Bütün bunlar bana yılların getirdiği artılar.

Ayrımcılık hala var. Bazı insanlar kendi inançlarının tehdit altında olduğunu düşünüyor. Bazıları yabancı kültürlerden memnun değil. Hepsinin başkalarına uzanarak kazanılacak çok şey olduğu konusunda güvende olmaları gerekir; bu çeşitlilik gerçekten de bir tehdit değil bir güçtür.

Avrupa'nın genlerinde başkalarına karşı bir tahammülsüzlük var.

Hoşgörü ya hepimiz için iyidir, ya da hiçbirimiz için iyi değildir.

Törenin düzenlendiği salonda 'Türkiye laik Cumhuriyettir', 'Türk-Kürt kardeştir' pankartları asılmıştı. Bu bizim organizasyonumuz değildi. Yani bu insanlar, inançlı insanlar. 'Mutaassıp' olarak kendilerini görüyorlar. Görsünler canım, bunun ne sakıncası var. Yeter ki kanunlara uysun, diğerlerini kendisine benzetmeye çalışmasın.